Na današnji dan 1992. godine, pri izvođenju borbenog zadatka u rejonu Grabeža poginuo je Adil Bešić, komandant 2. bataljona 502. viteške brdske brigade ARBiH. Za svoje zasluge tokom agresije posthumno je odlikovan ratnim priznanjem “Zlatni ljiljan” te “Orednom heroja oslobodilačkog rata” u činu majora ARBiH.
Adil Bešić rođen je 5. aprila 1964. godine u Banjoj Luci. Ime je dobio po svojoj majci Adili koja je umrla osam dana nakon njegovog rođenja. Završio je Vojnu akademiju, smjer Kopnena vojska. Početkom agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu priključio se jedinicama Teritorijalne odbrane RBiH u Bihaću, gdje je raspoređen na mjesto komandanta Odreda TO “Vrsta”, koji je ubrzo prerastao u 2. bataljon 2. bihaćke brigade.
Krajiški simbol herojstva
Pripadnici 5. korpusa ARBiH 21. novembra 1992. godine “blic” akcijom zauzeli su desetak bunkera na Grabežu, te se narednih dana pripremali za veliku bitku za oslobađanje cijelog rejona. U noći pogibije, dok su se borci odmarali, Adil je samoinicijativno napustio odmor i uputio se prema minskom polju koji je postavio, da poskida mine.
– Ta njegova hrabrost mu je uzela život. Nismo znali da smo 5-10 metara od neprijatelja. Šušnuli smo, čuo se pucanj, koji ga je pogodio u čelo. Kada sam ga zovnuo, nije se javio (…) Adil je poginuo herojski onako kako se školovao, kao obavještajac izviđač na prvoj crti, ali kao komandant bataljona – kazao je Hamdija Abdić Tigar, komandant 502. brdske brigade, koji je bio pored Adila u trenutku njegove pogibije.
Adil Bešić je zbog svog ratnog umijeća i ljudskih osobina postao krajiški simbol herojstva. Bataljon kojim je komandovao nakon njegove pogibije dobio je naziv po njemu, kao i bivša kasarna JNA u Bihaću, koju danas koriste Oružane snage BiH.
1520. – Portugalski moreplovac Ferdinand Magelan (Magellan) uplovio je, na današnji dan, u Pacifik, prošavši iz Atlantskog okeana kroz moreuz između Ognjene Zemlje i Patagonije, koji danas nosi njegovo ime.
1572. – Umro Agnolo Bronzino, italijanski slikar na prijelazu renesanse u manirizam. Poznat je kao učenik i saradnik Jacopa Pontorma. Freskama je oslikao Villu Imperiale u Pesari, a u Firenci palače Vecchio i Medici-Riccardi.
1632. – Rođen francuski kompozitor, violinist, dirigent, pjevač, glumac, scenograf i plesač italijanskog porijekla Žan Batist Lili (Jean-Baptiste Lully), glavni muzičar na dvoru francuskog kralja Luja XIV. Utemeljitelj je klasične francuske opere, s baletima, horovima, arijama i scenskim efektima. Pripisuje mu se i prva upotreba palice za dirigovanje. Djela: opere “Tezej”, “Persej”, “Kadmis i Hermiona”, “Psiha”, “Armida”, “Feton”, komedije-baleti “Ženidba na silu”, “Žorž Dandin”, “Građanin-plemić”, crkvene kompozicije “Te deum”, “De profundis”, “Mizerere”.
1680. – Umro Gian Lorenzo Bernini, italijanski vajar, graditelj i slikar, glavni predstavnik baroka u Rimu i jedan od najznačajnijih baroknih umjetnika uopće. Njegovo najpoznatije djelo je veličanstvena Fontana četiriju rijeka, izgrađena za vrijeme pape Inocenta X na jednom od najljepših rimskih trgova – Piazza Navona.
1757. – Rođen engleski književnik, slikar, grafičar i bakrorezac Vilijam Blejk (William Blake), koji je ilustrovao starozavjetnu “Knjigu o Jovu” i djela Džona Miltona (John), te “Božanstvenu komediju” Dantea Aligijerija. Pisao je velike religiozne i filozofske poeme, ali je literarnu slavu stekao lirskim pjesmama – kao što su “Pjesme iskustva” i “Pjesme nevinosti”.
1820. – Rođen njemački filozof Fridrih Engels (Friedrich), jedan od osnivača naučnog socijalizma i najbliži saradnik Karla Marksa (Marx). U saradnji s Marksom napisao je “Njemačku ideologiju” i “Manifest komunističke partije” te organizirao Prvu internacionalu – međunarodno udruženje radnika. Poslije Marksove smrti, 1883., nastavio je rad u Drugoj internacionali, osnovanoj 1889., te napisao “Porijeklo porodice, privatne svojine i države” i “Ludvig Fojerbah i kraj njemačke klasične filozofije”. Posljednje godine života posvetio je redigovanju drugog i trećeg toma Marksovog “Kapitala”. Ostala djela: “Skica za kritiku nacionalne ekonomije”, “Položaj radničke klase u Engleskoj”, “Sveta porodica ili kritika kritičke kritike protiv Brune Bauera i kompanije”.
1829. – Rođen ruski klavirski virtuoz i kompozitor Anton Grigorjevič Rubinštajn, osnivač Konzervatorijuma u Petrogradu.
1881. – Rođen austrijski pisac Štefan Cvajg (Stefan Zweig), koji je, pod utjecajem bečkog impresionizma, psihoanalize Sigmunda Frojda (Freud) i humanističke evropske tradicije, u ranim djelima bio zaokupljen labirintima ljudske psihe. Popularnost je stekao romansiranim biografijama i esejističkim studijama o značajnim ličnostima historije i literature. Djela: pripovijetke “Pometenost osjećanja”, “Amok”, “Prvi doživljaj”, romansirane biografije “Žozef Fuše”, “Marija Antoaneta”, “Trijumf i tragika Erazma Roterdamskog”, “Marija Stjuart”.
1887. – Umro Gustav Fehner (Fechner), njemački fizičar, filozof, psiholog i književnik. Pionir je eksperimentalne psihologije i osnivač psihofizike, koji je inspirirao mnoge naučnike i filozofe 20. vijeka.
1907. – Rođen italijanski pisac Alberto Moravija (Moravia), koji je stekao svjetsku slavu djelima o moralnom raslojavanju italijanske buržoazije. Djela: romani “Ravnodušni ljudi”, “Prezir”, “Rimljanka”, “Dosada”, “Konformist”, “Ćoćara”, “Ja i on”, “Pažnja”, “Unutrašnji život”, “Godina 1934”; pripovijetke: “Rimske priče”, “Automat”, “Drugi život”.
1919. – Nensi Estor (Nancy Astor) je kao prva žena izabrana u Parlament Velike Britanije.
1939. – Umro Džejms Nejsmit (James Naismith), kanadsko-američki izumitelj košarke, koju je kao sport osmislio 1891. godine. Predavao je na Univerzitetu u Kanzasu i bio trener s nepunim radnim vremenom od 1898. do 1907. godine. Također, bio je sportski direktor Kansas Jayhawksa.
1942. – Na Kanarskim ostrvima je rođen Manolo Blahnik, španski modni dizajner i osnivač istoimenog brenda vrhunske obuće. Uz majku Španjolku prvo je naučio kako izraditi espadrile, a kasnije se sam usavršavao u pravljenju cipela, naročito ženskih štikli, tvrdeći da cipele transformiraju svaku ženu. Godine 1973., u Londonu je otvorio svoj prvi butik unikatne obuće vrhunske kvalitete.
1945. – Umro američki teniser i političar Dvajt Dejvis (Dwight Davis), koji je 1900. osnovao tenisko takmičenje nacija “Dejvis kup”. Bio je i američki ministar rata od 1925. do 1929. i generalni guverner SAD na Filipinima od 1929. do 1932. godine.
1950. – U Beogradu osnovan Muzej pozorišne umjetnosti Srbije.
1950. – Rođen Edvard Alen Ed Haris (Edward Allen Harris), američki glumac. Svoju prvu nominaciju za Oscara dobio je za dramu „Apollo 13“ te drugu za satiru „Trumanov Show“, za koju je osvojio Zlatni globus. Godine 2000., debitirao je kao reditelj biografskim filmom „Pollock“.
1952. – Preminula Jelena Petrović Njegoš ili Jelena Savojska, crnogorska princeza i posljednja kraljica Italije, supruga italijanskog kralja Viktora Emanuela. Bila je šesta kćerka crnogorskog kralja Nikole i kraljice Milene, te poznata po svom humanitarnom radu zbog čega joj je Papa dodijelio Zlatnu Ružu.
1954. – Umro italijanski nuklearni fizičar Enriko Fermi (Enrico), dobitnik Nobelove nagrade za fiziku za rad na nuklearnoj fisiji, 1938. godine. Zasnovao je teoriju kretanja neutrona, a u Drugom svjetskom ratu je u SAD, gdje je 1938. emigrirao iz fašističke Italije, na Čikaškom univerzitetu rukovodio gradnjom prvog nuklearnog reaktora. Njegovim imenom nazvano je više pojmova u nuklearnoj fizici: “Fermijevo pravilo selekcije”, “Fermijev model gasa”, “Fermijeva ‘starost’ neutrona”, te “fermi” kao jedinica za dužinu.
1977. – Rođen Fabio Groso (Grosso), italijanski fudbalski reprezentativac i trener. S italijanskom reprezentacijom je, 2006. godine, osvojio titulu svjetskog prvaka. Dok je igrao, krasile su ga velike trkačke sposobnosti te preciznost u izvođenju penala, slobodnih udaraca i kornera.
1988. – Umro Dragutin Dobričanin Guta, srbijanski i jugoslavenski pozorišni, filmski i tv-glumac. Najpoznatiji je po ulozi Vase S. Tajčića u popularnoj jugoslavenskoj tv-seriji “Pozorište u kući”.
Osim glumom, bavio se i pisanjem. Njegova komedija “Zajednički stan” iz 1954. godine bila je prevedena na nekoliko jezika, a 1960. godine adaptirana u istoimeni film sa slavnim Miodragom Petrovićem Čkaljom u glavnoj ulozi. Također je napisao scenarij za film “Šeki snima, pazi se”.
2000. – Holandski parlament legalizirao je eutanaziju, čime je Holandija postala prva zemlja na svijetu u kojoj ubistvo zbog milosrđa nije protivzakonito.
2002. – 200-milioniti turist posjetio Ajfelov toranj, koji je sagrađen na Champ de Marsu (Marsova polja) pokraj rijeke Sene u Parizu. Toranj je najviša građevina u Parizu i jedan od najprepoznatljivijih svjetskih simbola. Nazvan je po svom dizajneru, inžinjeru Aleksandru Gustavu Ajfelu (Alexandre Eiffel).
2011. – U Zagrebu umro Ante Marković, posljednji premijer Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (od marta 1989. do 19. decembra 1991.). Poznat je najviše po ekonomskim reformama koje je uveo uoči rata.
(avaz.ba)
